ΞΕΝΟΦΩΝ ΧΑΣΟΥΡΑΣ : Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου – Προβλήματα και τρόποι ανάπτυξης και αξιοποίησης

Χρόνος ανάγνωσης: 11 λεπτά

Η διημερίδα που διοργάνωσε η «Δωρική Αδελφότητα» στο Λιδωρίκι ανοίγει εκ νέου τη συζήτηση για τη λίμνη του Μόρνου, σημαντικό ζήτημα όχι μόνο για τον τόπο μας τη Φωκίδα, αλλά και για ολόκληρη την πατρίδα μας.

Στην εποχή της κλιματικής κρίσης είναι προφανές ότι το πολυτιμότερο παγκόσμιο αγαθό είναι το νερό.

Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα και φυσικά δεν αποτελεί εξαίρεση η Φωκίδα.

Ιδιαίτερα μάλιστα που η οικονομία της Ελλάδας  βασίζεται σε δύο τομείς που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού.

Την γεωργία και τον τουρισμό.

Η πατρίδα μας έχει μια ακόμα ιδιαιτερότητα. Το νερό υπάρχει σχετικά άφθονο στην περιοχή που έχει την λιγότερη ανάπτυξη.

Η Δυτική Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό βροχοπτώσεων όταν ο  κορμός της ανάπτυξης είναι στην ανατολική πλευρά της χώρας .

Το πρόβλημα προφανώς δεν το έχει η φύση που επέλεξε την Δυτική Ελλάδα για τις βροχές.

Το πρόβλημα το έχει το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήσαμε για δεκαετίες στην χώρα και  που έδωσε το βάρος στην Αθήνα και στις ανατολικές περιφέρειες .

Είναι μέγιστο λάθος και μέγιστη αδικία να συνεχιστεί μια πολιτική μεταφοράς των υδάτινων πόρων από την Δυτική Ελλάδα στην ανατολική χωρίς να υπάρξει μια συστημική προσπάθεια ανάπτυξης της Δυτικής Ελλάδας, χωρίς να υπάρχουν αντισταθμιστικά οφέλη και χωρίς να υπάρχει εθνικό σχέδιο σωστής διαχείρισης.

Και εδώ πρέπει να διαλύσουμε και κάποιους μύθους για εμάς στην Φωκίδα.

Η πτώση της στάθμης του Μόρνου δεν οφείλεται στις μειωμένες βροχοπτώσεις  στην περιοχή μας, αλλά το αντίθετο.

Οι βροχοπτώσεις όπως δείχνουν τα σχετικά στοιχεία για τα τελευταία χρόνια  παραμένουν σχετικά σταθερές. Το πρόβλημα εντοπίζεται στις χιονοπτώσεις που κάποιες χρονιές είναι μικρές αλλά το κυριότερο πρόβλημα δεν είναι είμαστε εμείς.

Το πρόβλημα είναι οι καταναλώσεις στην Αττική, οι οποίες αυξάνονται τα τελευταία χρόνια και αυξάνονται όπως έχει επαναλάβει πολλές φορές ο Γενικός Διευθυντής της ΕΥΔΑΠ σε ένα μεγάλο βαθμό από ενέργειες όπως το πότισμα των κήπων τους θερινούς μήνες στα προάστια της πρωτεύουσας κλπ.

Είναι μέγιστος παραλογισμός οι αγρότες στην πεδιάδα του Μόρνου να στερούνται το νερό, για να  ποτίζονται οι κήποι των προαστίων και τα γκαζόν.

Ας μην ξεχνάμε και τα διαχρονικά προβλήματα που δημιούργησε η κατασκευή του φράγματος:

• τη διάβρωση των ακτών κατά μήκος της πεδιάδας του Μόρνου, λόγω έλλειψης φερτών υλών. Αυτές που εναπόθετε ο Μόρνος στο πέρασμά του
• την υποβάθμιση του εδάφους και της καλλιεργήσιμης γης, και
• την ολοκληρωτική καταστροφή της χλωρίδας κατά μήκος του ποταμού, αφού τότε δεν υπήρξε καμία περιβαλλοντική μελέτη ή πρόβλεψη.

Το πρόβλημα, λοιπόν δεν είναι η κλιματική κρίση, αλλά η σπατάλη νερού και η έλλειψη εθνικής πολιτικής ορθής διαχείρισής του.

Το πρόβλημα είναι η καταστροφή που έχει επιφέρει η κατασκευή του φράγματος στη Φωκίδα.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπήρξε καμία συντεταγμένη πρωτοβουλία να αξιοποιηθεί τουριστικά η περιοχή γύρω από τη λίμνη – όπως έγινε με άλλες λίμνες στην Ελλάδα.

Η εμπειρία έχει δείξει τον δρόμο:

• Η λίμνη Πλαστήρα αποτελεί πρότυπο ήπιας τουριστικής ανάπτυξης.
• Η λίμνη Κάρλα ανέδειξε τη βιοποικιλότητα, προσελκύοντας ειδικό τουρισμό.
• Η λίμνη Δοϊράνη δίδαξε τη σημασία της συνεργασίας τοπικών κοινωνιών και φορέων, είναι κάποια από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Χρηματοδοτικά προγράμματα υπάρχουν:

• ΕΣΠΑ 2021–2027 για περιβάλλον, το κλίμα, τον τουρισμό και τις ψηφιακές υπηρεσίες
• Ταμείο Ανάκαμψης για την ανθεκτικότητα των υδάτων και τα έξυπνα δίκτυα,
• Πρόγραμμα LIFE, Horizon Europe (Nature-based Solutions, Climate adaptation),
• Πράσινο Ταμείο κλπ.

Κι όμως, οι περιοχές μας στερούνται νερού, βιώνουν υποβάθμιση μέχρι τις εκβολές του ποταμού, και είναι θέμα χρόνου να ερημοποιηθούν και να ερημώσουν αν δεν αλλάξουν τα πράγματα.

Δεν γίνεται η Φωκίδα να στερείται ενός τόσο πολύτιμου αγαθού που θα μπορούσε να στηρίξει τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό μας, ενώ ταυτόχρονα να διοχετεύεται το νερό αλόγιστα στην Αθήνα.

Πρέπει άμεσα να υπάρξει πολιτική ορθής διαχείρισης και συστημικών ανταποδοτικών μέτρων, ώστε ο τόπος μας να έχει τους πόρους που δικαιούται για τη δική του ανάπτυξη.

Η κατασκευή του φράγματος είναι ευχή και ταυτόχρονα κατάρα για τη Φωκίδα.
Σαράντα πέντε χρόνια μετά, ο τόπος μας πρέπει να διεκδικήσει τα δικαιώματά του.
Η λίμνη δεν πρέπει να μείνει ο σιωπηλός αγωγός-αρωγός νερού προς την πρωτεύουσα. Πρέπει να γίνει ορατός πόρος ανάπτυξης, πολιτισμού και προοπτικής για την περιοχή μας, το νομό μας, τη Φωκίδα.

Δεν είναι μόνο ζήτημα δίκαιης αποζημίωσης. Είναι ζήτημα σεβασμού, ισότητας και βιώσιμης ανάπτυξης.

Η πολιτική για το νερό πρέπει να αλλάξει άμεσα.
Δεν μπορεί η Ελλάδα να έχει πρόβλημα νερού, ενώ η μισή χώρα έχει βροχοπτώσεις αντίστοιχες της Δυτικής Ευρώπης, και χώρες με ελάχιστο νερό, όπως το Ισραήλ, καλλιεργούν στην έρημο.

Έχει ωριμάσει και θεωρώ ότι βοηθάει περισσότερο από κάθε άλλη φορά η πολιτική συγκυρία για να διεκδικήσουμε αντισταθμιστικά οφέλη για την αναβάθμιση του τόπου μας.

Η συνεισφορά μας έχει υπάρξει και εξακολουθεί να είναι μεγάλη.

Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει πολιτική ανταπόδοσης, καθώς εμείς υφιστάμεθα τις αντιαναπτυξιακές συνέπειες ενός έργου την σημασία του οποίου κανείς δεν αμφισβητεί μεν, αλλά δεν πρέπει να παύσει να αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη του τόπου.

Ξενοφώντας Δ. Χασούρας

Πολιτευτής Φωκίδας

με τη Νέα Δημοκρατία