Μία αλήθεια, πολλές ερμηνείες για τον Αλέξη Τσίπρα

Χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά

Η αλήθεια δεν κόβεται σε κομμάτια για να πάρει ο καθένας από ένα και να το κάνει δικό του. Αλήθεια είναι τα γεγονότα και τα στοιχεία που, εφόσον γίνουν γνωστά, ανήκουν σε όλους. Η εκτίμηση και η επεξεργασία τους αποτελεί άποψη, πότε αντικειμενική ή υποκειμενική, πότε λιγότερο ή περισσότερο αξιόπιστη.

Όχι τυχαία, η έκφραση «η αλήθεια μου» έγινε πολύ δημοφιλής στα χρόνια της μετα-αλήθειας, την περίοδο εκείνη που τον δημόσιο διάλογο σάρωσε διεθνώς το ρεύμα της συναισθηματικής σχετικοποίησης των πάντων.

Η αλήθεια με κτητική αντωνυμία είναι ένα πονηρό λεκτικό στρατήγημα: αυτός που την επικαλείται, στην πραγματικότητα λέει κάτι εξαιρετικά υποκειμενικό, ενδεχομένως ψευδές, το οποίο όμως θέλει να περιβάλει με την αίγλη του αντικειμενικού γεγονότος, για να ανακόψει την όποια αμφισβήτηση. «Είναι πολύ ειλικρινής!» εύχεται να πούμε μόλις τον ακούσουμε. «Λέει την αλήθεια και μάλιστα όχι οποιαδήποτε αλήθεια, αλλά την αλήθεια του!». Θα μπορούσε να πει ότι λέει τη γνώμη του, αλλά το επιχείρημά του δεν θα είχε την ίδια πειθώ. «Αλήθεια μου», όπως λέμε βολική αλήθεια.

Η επιστροφή του παρεξηγημένου

Η βαθμιαία επάνοδος του Αλέξη Τσίπρα, πρώτα με το φερώνυμο Ινστιτούτο, τώρα με μια συνέντευξη στη Le Monde, αργότερα με βιβλίο και, πιο μετά, ίσως με ένα δικό του κόμμα, καβαλάει (κάπως καθυστερημένα) το άρμα της ατομικής αλήθειας, για να μεταλλάξει αναδρομικά τη συλλογική.

Ο Αλέξης Τσίπρας επανέρχεται σαν να μην ηττήθηκε ποτέ, σαν να μην υπήρξαν λόγοι που έχασε εκλογές και παραιτήθηκε από τη θέση του, σαν να μην έκανε ποτέ λάθος σε τίποτα. Κάθε σκιά που συνδέεται με τη διακυβέρνησή του φαίνεται πως οφείλεται στους «μύθους που κυκλοφορούν για το 2015», τους οποίους έρχεται να διορθώσει –ποιος άλλος;– ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός.

Μέχρι στιγμής γνωρίζαμε την αλήθεια, αλλά όχι την «αλήθεια του», λογικό λοιπόν να βρισκόμαστε στο σκοτάδι. Δεν μας εξηγεί όμως γιατί κυκλοφορούν μύθοι για το 2015. Αφού δεν έκανε λάθη, ποιος είναι ο λόγος που η πολιτική του παρεξηγήθηκε, ώστε να χρήζει υπεράσπισης τώρα;

Αντιφάσεις

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδεολογικός αντίπαλος του Τσίπρα για να σταθεί απέναντι στους ισχυρισμούς του με καχυποψία. Ακόμη και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος βρήκε περίεργες τις τιμές που ο πρώην πρόεδρος απέδωσε στο δημοσιονομικό πρόγραμμα 2015-2019 (χρησιμοποιώντας μάλιστα πρώτο πρόσωπο – «το πρόγραμμα που εφάρμοσα», λέει).

Αν ήταν τόσο καλή (και τόσο δική του!) η οικονομική πολιτική ΣΥΡΙΖΑ, γιατί μετά την εκλογική ήττα του 2019 αποστασιοποιήθηκε από αυτήν, αλλά και από εκείνους που τη διαμόρφωσαν;

Βέβαια, τα καλά λόγια για ένα σχέδιο που διαψεύστηκε εκλογικά δεν έχουν ιδιαίτερη αξιοπιστία απ’ όποιον κι αν προέρχονται. Αν, όπως λέει ο Αλέξης Τσίπρας, τα μέτρα λιτότητας που εφάρμοσε επιβάρυναν κυρίως τους πλουσιότερους, γιατί καταψηφίστηκε το κόμμα του από τη μεσαία τάξη;

Άλλος Τσίπρας, ίδια Αριστερά

Το 2025, ο Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε ότι η ελληνική κρίση οφείλεται μεταξύ άλλων στο δυσλειτουργικό παραγωγικό μοντέλο. Μας ενημερώνει δηλαδή, άθελά του, ότι είχαν δίκιο οι πολιτικοί του αντίπαλοι που ζητούσαν μεταρρυθμίσεις όταν εκείνος επένδυε στην αντιμνημονιακή υστερία. Είχαν δίκιο οι «ανάλγητοι γραφειοκράτες» που ζητούσαν δομικές αλλαγές όταν εκείνος μαχόταν για να μην αλλάξει το παραμικρό.

Ποιο είναι, λοιπόν, το δυσλειτουργικό παραγωγικό μοντέλο και ποιο το μοντέλο που προτείνει; Ο κρατισμός ή ο «νεοφιλελευθερισμός» οδήγησε τη χώρα στην πτώχευση, άραγε; Αν κρατούσε τα ηνία της χώρας τώρα, τι θα προωθούσε ο Αλέξης Τσίπρας, μεγαλύτερο Δημόσιο ή επενδύσεις; Υπάρχει λόγος που ο πρώην πρωθυπουργός δεν αναλύει περισσότερο τη σκέψη του: αν γίνει πιο σαφής μπορεί να χάσει το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Εκείνος μπορεί να έμαθε, αλλά η Αριστερά παραμένει ίδια.

Καλλωπίζοντας την Ιστορία

«Χάρη σε αυτό που οι πολιτικοί μου αντίπαλοι αποκαλούν “κωλοτούμπα”, η Ελλάδα είναι σήμερα μια κανονική χώρα», λέει ο Αλέξης Τσίπρας στη συνέντευξη. Ωστόσο, για κωλοτούμπα δεν μιλούν μόνο οι πολιτικοί του αντίπαλοι, αλλά και οι αλλοτινοί του ψηφοφόροι.

Ακόμη κι αν βρούμε για την κωλοτούμπα ένα άλλο όνομα που δεν παραπέμπει σε αναδίπλωση, αυτή δεν παύει να έχει ένα ορισμένο πολιτικό σημαινόμενο: κωλοτούμπα ήταν το μνημόνιο. Ενα μνημόνιο έπειτα από ένα δημοψήφισμα («μορφή δραματοποίησης» το αποκαλεί τώρα) που είπε όχι στο μνημόνιο.

Με λίγα λόγια, ο Αλέξης Τσίπρας ονομάζει κανονικότητα την εφαρμογή του μνημονίου του. Αν απευθύνεται στους «νεοφιλελεύθερους» που αναθεματίζει, ας μην ανησυχεί. Συμφωνούν μαζί του· είναι ευγνώμονες που, έστω την τελευταία στιγμή, συνέβαλε στην αναπόφευκτη μνημονιακή διάσωση της χώρας.

Αν πάλι απευθύνεται στην Αριστερά που τον αγάπησε, μάλλον υποτιμά πολύ τον φανατισμό που τη βοήθησε να καλλιεργήσει. Οι παλαιοί και δυνητικοί ψηφοφόροι Τσίπρα ξεγελάστηκαν, μπορεί να ξεγελαστούν εκ νέου, αλλά δεν ξεχνάνε. Κανείς δεν ξεχνάει.

Η Ιστορία δεν ξαναγράφεται με ευφημισμούς και λεξιλόγιο «rebranding». Αντί να την αρνείται και να την καλλωπίζει, ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί να την αποδεχτεί και να προχωρήσει παρακάτω με ειλικρίνεια.

* Ο Άρης Αλεξανδρής Γεννήθηκε στην Αθήνα, μεγάλωσε στον Πειραιά και σπούδασε στη Νομική. Δουλεύει στη Διαφήμιση κι από το 2011 αρθρογραφεί στον ηλεκτρονικό και έντυπο Τύπο.