Η στρατηγική του ψεύδους:“Εκπέμπεται” σε 2 συχνότητες

Χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά

(Ι) Η «παραδοσιακή» – πατρίς, θρησκεία, οικογένεια. Και προς σύγκραση πάντων των γενεών της ιστορίας μας: οίκαδε. Daheim, όπως θα έλεγε ο Heidegger  Η «μετάγραψις»;  Ή ασκητής στα Καρούλια, ή, κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος και τον Αββά Δωρόθεο,  «επί όνου», «χαμαί» και «επί κοπρίας» καθήμενος διάκεισαι, παρεκτός κι αν επιλέξεις να αναβείς «επί θρόνου» και «ίππου» (128 κ.εξ.). Κι αν είσαι και πιστός η ιδιοτέλεια πρωτίστως σε κυβερνάει. Τι είδους ιδιοτέλεια είναι ετούτη; Με τι πατριωτικό παλμό στέλνεις σήμερα τον αεροπόρο υιό σου στον πόλεμο, ή πως παραβλέπεις τις προγαμιαίες σχέσεις της κόρης σου, ή πόσο πιστεύεις στην αιωνιότητα, για να μπορείς  να  παρακάμπτεις το σταυρό της ζωής σου; Για ατομικά και οικογενειακά «καλά και συμφέροντα» ως επί το πλείστον ανάβουμε κερί, ο ανασφαλής ψυχισμός μας σέρνει. Που όρεξη για γνωριμία με το Θεό και μετάνοια!

Και να ήταν μόνον αυτό. Δύο μέτρα και σταθμά. Μορφωμένοι κληρικοί απειλούν με κόλαση τη σεξουαλικότητα απλών ανθρώπων, ενώ παραβλέπουν την λίαν προκλητική ορισμένων μεγαλοσχημόνων, αθέων καλλιτεχνών, που δηλώνουν με υπερηφάνεια εχθροί της Αστικής Δημοκρατίας. Με περισσή αφέλεια τους «ειδωλοποιούν» και εκλιπαρούν για μια φωτογραφία δίπλα τους. Τολμούν άραγε να τους πουν κάτι, τη στιγμή που κρυφομιλούν μαζί τους, περί αιωνίου πυρός; «Θρηνούν», εξάλλου, πολλοί λαϊκοί και κληρικοί, για το δικαίωμα  απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών ακόμα και Ορθοδόξων. Τη στιγμή που γνωρίζουν ότι αυτό το μάθημα έχει πλέον βάναυσα υποτιμηθεί. Χρειάζεται θάρρος: η πίστη και η  Εκκλησιαστική συνείδηση δεν προσφέρονται με «υποχρεωτικό» αναλυτικό πρόγραμμα. Ας γίνει προαιρετικό μάθημα, «όστις θέλει»!  Μόνον εάν αναληφθεί από την ίδια την Εκκλησία και τους επισκόπους της, θα δει προκοπή. Είναι έτοιμοι γι΄ αυτό το μοναδικό έργο;

(ΙΙ) Η «προοδευτική» συχνότητα- υπερπατριώτες «προοδευτικοί» ιδεολόγοι και πολιτικοί της επανάστασης!  Πολεμάς, προς τιμή σου, το φασισμό, ονειρεύεσαι έναν καλύτερο κόσμο και στη συνέχεια ανάβεις με τα ίδια τα χέρια σου το «φούρνο» σου -ή το λάκκο σου-  και μπαίνεις μέσα. Ή μετανοείς ή αυτοκτονείς. Ως επί το πλείστον αναδεικνύεσαι σε μανιώδη πολιτικό ψευταρά.

Και οι δύο συχνότητες, με τον τρόπο της κάθε μία, έθεσαν ουσιαστικά ερωτήματα και είχαν εν αρχή αγαθές προθέσεις. Η μεν, να διαφυλάξουμε ό,τι στέρεο προσφέρει η παράδοση, καταξιωμένες αλήθειες. Η δε, να τολμήσουμε το άλμα στο Νέο και ελπιδοφόρο, να αποτινάξουμε το σκότος.

Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, αγνοί κληρικοί τις πνίγουν άλλοτε με απλοϊκό αυθορμητισμό και άλλοτε με σοφιστική κενοδοξία. Οι προοδευτικοί δημαγωγοί τις κατακρεουργούν εμμένοντας στην «Διαφωτιστική» βία. Τι συμβαίνει; Προφανώς δεν λείπουν πνευματικοί άνθρωποι-πρότυπα που μας εμπνέουν. Ενδεικτικά παραδείγματα των ημερών μας, από την Εκκλησία ο  Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τυράννων και Αλβανίας Αναστάσιος, από  τον πολιτισμό η Κ. Δημουλά. Με φωνή αρμοτίεσσα,  και οι δύο.

Δεν είναι όμως οι ιδιοφυείς και χαρισματικοί άνθρωποι πάντα ικανοί εξάγγελοι της οντολογικής ερμηνείας και αλήθειας. Πληρώνουν συχνά το τίμημα της μεγάλης πνευματικότητας, που τους διακρίνει, με μια θανατηφόρα διολίσθηση στον πιο κραυγαλέο ανορθολογισμό. Ζώντας στην ου-τοπία τους φλερτάρουν με την ακρότητα, την άβυσσο, την υπερβολή, τη σχιζοφρένεια και την κατάθλιψη, την ελευθεριάζουσα σεξουαλικότητα και κάποτε με το αίμα. Τους  έχει ανάγκη η κοινωνία, όσο κι αν συχνά την προκαλούν ανυπόφορα. Παραδείγματα; Ο Heidegger  υμνεί τον φασισμό του Αδόλφου, ο  Καζαντζάκης ο Βάρναλης και ο  Γληνός στη Μόσχα του Στάλιν. Στον Στάλιν και ο Sartre με τη συμβία του, αυτός ο υμνητής του Μάο και του Pol Pot. Στράφηκαν με θαυμασμό σε «ηγέτες» που ευθύνονται για τεράστια εγκλήματα. Η προαίρεση αγαθή, αλλά  πελαγοδρομείς λουσμένος με την ιδεολογία σου και τις όποιες ψυχώσεις. Αναγκάζεσαι να άνεις το μαύρο άσπρο, να αντιφάσκεις, να επινοείς τα πιο αποκρουστικά ψεύδη, για να βγάλεις από τη μύγα ξύγκι. Βέβαια τι ειρωνεία, επαναλαμβάνεις- και τρέχουν τα σάλια σου-, την άποψη του Sartre, ότι δηλαδή με το βλέμμα του ο ‘Άλλος αφαιρεί την ελευθερία σου, ενώ δεν έχεις πάρει είδηση πόσο άρτια και αισθητικά άψογα δηλώνει ο Αββάς Δωρόθεος ήδη από τα μέσα του 6^ου μ.Χ αιώνα: «Έτι γαρ και σχήμα, ως πολλάκις αεί λέγω, πλήσσον τον πλησίον’ έτσι και βλέμμα δυνάμενον πλήξαι»(σελ.138),

Συμβαίνουν και «εις Παρισίους»! Στο κείμενο του Habermas (Patrick Bahners –FAZ) «Σκέψεις και υποθέσεις για μια εκ νέου αλλαγή δομής της πολιτικής κοινής γνώμης» διακρίνεις όχι απλώς «στροφή»-γνώρισμα των μεγάλων αναστημάτων- στις απόψεις του, αλλά και τραγικές υπομνήσεις. Η πεποίθησή του, κρυμμένη, είναι ότι μπορούν τα κοινωνικά μέσα να προκαλέσουν αυτή την αλλαγή. Μέχρις εδώ το περιεχόμενο θυμίζει ωραία έκθεση ιδεών μαθητή λυκείου. Το πρόβλημα αρχίζει από την ώρα που υπερεκτιμά την επικοινωνία. Παραθέτουμε δύο φράσεις του. „Ακριβώς το ανησυχητικό φαινόμενο μιας συμπόρευσης του παραδοσιακού δεξιού λαϊκισμού – «είμαστε ο λαός»- με  μια ελευθεριάζουσα αντίληψη κάποιων  θεωρητικών που φτίττουν, επειδή βλέπουν παντού συνομωσίες,  υπερασπιζόμενοι τα ατομικά τους δικαιώματα στην  ελευθερία, έναντι κάποιας φαντασιακής καταπίεσης  από μια κατ επίφαση μόνο θεωρούμενη δημοκρατικής χώρας δικαίου, συνιστά ικανή αιτία να γυρίσει η σούβλα». Η δεύτερη φράση: «Στις εν γένει αυξανόμενες καπιταλιστικές κοινωνίες των δικών μας ασταθών δημοκρατιών, με τη μορφή που παρουσιάζουν σήμερα, τότε μόνο προκύπτει αυτό το εκπληκτικό δυναμικό αντίστασης, που θρυμματίζει το πολιτικό σύστημα στο εσωτερικό του, όταν λόγω των αυξανόμενων κοινωνικών ανισοτήτων η κατάρρευση της πολιτικής κοινής γνώμης  είναι προχωρημένη»(ό.π.α.). Χέρι-χέρι πατριωτικός λαϊκισμός και  αριστερίστικης κοπής κλαυθμός για καταπάτηση ατομικών δικαιωμάτων. Σε μια χώρα ανεξέλεγκτης ελευθερίας, όπου η δημοκρατία αδυνατεί να προστατεύσει τον εαυτό της από τους κάθε λογής «προσβεβλημένους», που τους σιγοντάρουν «προβεβλημένοι». Το ερώτημα είναι εάν η σούβλα χρησιμοποιείται μόνο για κοκορέτσι ή και από ψυχανεμισμένους δημαγωγούς, σαν την ωραία, καλή ώρα,  Τζόρτζια Μελόνι  της Ιταλίας. Και πάντως, εάν ο διακεκριμένος στοχαστής Habermas, βλέπει το επίκαιρο παράδειγμά της «επικοινωνίας», για την οποία τόση μελάνη έχει διαθέσει,  στην θριαμβεύουσα μορφή της μεταξύ  Πούτιν και  Ερντογάν.

Τα ακατάσχετα δάκρυα της κάθε – συντηρητικής ή προοδευτικής- απαισιοδοξίας, εκπηγάζουν συνήθως από τραυματισμένο ασυνείδητο και προσβάλλουν την αλήθεια. Ένας συχνά αυτοδικαιοτικός, αυτό-επαρχιωτισμός που «επιλέγει» τον περιχαρακωμένο πολιτισμό της προ πολλού θανασίμως πληγείσας αλήθειας της  ιδεολογίας: ό,τι δεν είναι συντηρητικό ή ότι δεν είναι αριστερό είναι ποταπό! Αυτοδικαιοτικοί μορφωμένοι, με εξαίρεση-όχι πάντα- τους Καστοριάδη και Κονδύλη.  Μερίζει την αλήθεια ο ιδεολόγος για να πάρει  την μερίδα του, αυτή που έχει ανάγκη για να εκτρέφει την επιθετικότητά ή την κατάθλιψή του, θεωρώντας το εκάστοτε διαφορετικό ως ευτελές. Η μεθοδολογία γνωστή: προβάλλεις στους άλλους τις πνευματικές σου αναπηρίες. Αυτάρεσκα. Από τη μια η χαμένη Ρωμιοσύνη του Γιανναρά, η απαξιωτική αντιμετώπιση του αστικού, νεοελληνικού κράτους και πάντων των πολιτικών, το απροκάλυπτο μίσος και η εμπαθής έπαρσή  ενός μοναδικής εφυίας ανθρώπου, που ονειρεύεται επιστροφή σε μια  κοινωνία κοινοτήτων της Τουρκοκρατίας. Σπάνια ακούει αντιρρήσεις, αλλά ετούτη “Ἐμοὶ μὲν ἡ πατρὶς ὄνειδος, σὺ δὲ τῇ πατρίδι·” του Ανάχαρση; Δεν γλυτώνεις από τον εαυτό σου με τίποτα,  εάν σε πάρει η κατηφόρα της «αποκλειστικότητας».

Από την άλλη ιδού ένα πρόσφατο παράδειγμα, από την κηδεία της βασίλισσας Ελισάβετ. Ό,τι επιλέγει ως κορυφαίο σύμβολο  ο λαός της Αγγλίας αποτελεί πολιτιστικό «σκάνδαλο», αφού, όπως γράφει απαισιόδοξος διανοούμενος, αριστερός κατά δήλωσή του, δεν συνάδει με τη μαρξιστική λογική του, θανόντος την ίδια εβδομάδα, μεγάλου σκηνοθέτη Γκοντάρ, ή με την ιδεολογία του όντως λαμπρού ηθοποιού Καζάκου (https://www.in.gr/2022/09/19/apopsi/o-lampros-kai-skoteinos-klaythmos). Τόσο «ανοιχτός» ο ορίζοντας του αριστερού κήνσορα. Ένα εκκρεμές  μεταξύ εμπάθειας και μικροπρέπειας. Ηθικισμός που εκπηγάζει από ματαιωμένες ικανοποιήσεις και μια παλαιά, από την εποχή του Schopenhauer, ενδημούσα πανδημία «παράστασης» και «βούλησης», που αγνοεί την οντολογική αλήθεια, την conditio humana, και πασχίζει να εκτοπίσει την προσωπικότητα με όπλο την λειτουργικότητα.

Η απάντηση; Η οντολογική αλήθεια ας μην αποστρέφεται τον έλλογο κόσμο, τον ορθολογισμό και την αντικειμενικότητα,αλλά και το μεγάλο ιδεολογικό πάθος  ας μην πέφτει στην παγίδα του ανορθολογισμού και παγιδεύει τα αισθήματα.

*Ο Ιωάννης Ε. Θεοδωρόπουλος είναι τ.καθηγητής Φιλοσοφίας των επιστημών της Εκπαίδευσης, με καταγωγή από Δωρίδα