Τι είναι η “ρήτρα αναπροσαρμογής” και το “πλαφόν στις τιμές” ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου

Χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά

Του Αλέξη Αθανασόπουλου*

Νέες λέξεις και όροι μπήκαν στη ζωή των πολιτών μετά των καλπασμό των τιμών στην ενέργεια γενικά.

Ο κόσμος ακούει για «ρήτρα αναπροσαρμογής», για «πλαφόν χονδρικής» για «πλαφόν λιανικής» και δεν καταλαβαίνει τι του γίνεται. Καταλαβαίνει όμως τους σούπερ υπερ-φουσκωμένους λογαριασμούς, και όχι μόνο τους καταλαβαίνει αλλά τον έχουν τρελάνει.

Το θέμα είναι πολύπλοκο και πολυσύνθετο για τους μη ειδικευμένους. Με λίγα λόγια όμως ας δούμε τι είναι αυτοί οι όροι, και ποιος ο ρόλος τους στη διαμόρφωση των τιμών ενέργειας.

1. Τι είναι η ΟΤΣ (Οριακή Τιμή Συστήματος) ή Ρήτρα Αναπροσαρμογής?

Η ΟΤΣ είναι η τιμή χονδρικής με την οποία αγοράζουν το ηλεκτρικό ρεύμα οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι η τιμή της εκκαθάρισης της αγοράς επόμενης ημέρας του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Καθορίζεται μηνιαία από τον αρμόδιο κρατικό φορέα (ΛΑΓΗΕ).

Οι κυριότεροι πάροχοι είναι:

ΔΕΗ, ΖΕΝΙΘ, ΗΡΩΝ, ELPEDISON, PROTERGIA, NRG, VOLTON, VOLTERRA, WATT+VOLT κ.α.

Η τιμή αυτή λόγω της διαφοράς προσφοράς (παραγωγή ρεύματος) και ζήτησης (κατανάλωσης ρεύματος) έχει διακυμάνσεις.

ΟΙ διακυμάνσεις αυτές μπορεί να είναι εποχικές (καλοκαίρι, χειμώνας) ή να οφείλονται σε γεγονότα (όπως τα σημερινά, πόλεμος στην Ουκρανία).

2. Χονδρική τιμή Φυσικού Αερίου (ΦΑ)

Το Φυσικό Αέριο (ΦΑ) αποτελεί χρηματιστηριακό είδος, όπως το πετρέλαιο.

Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές που διαμορφώνονται δεν αντιπροσωπεύουν κατά κανόνα τα πραγματικά κόστη των αγαθών. Εκφράζουν μόνο την κατάσταση από πλευράς προσφοράς και ζήτησης.

Ο χρηματιστηριακός κόμβος διαπραγμάτευσης που κυριάρχησε στην Ευρώπη είναι ο Ολλανδικός TTF.

Στην Ελλάδα, οι προμηθευτές αερίου πωλούν στους καταναλωτές με ρήτρα TTF, ανεξάρτητα από τα Συμβόλαια προμήθειας που διαθέτουν (τα οποία μπορεί να είναι χαμηλότερα του TTF). Μόνο η ΔΕΠΑ έδωσε έκπτωση 15% από τις δυνατότητες που τις δίνει το Συμβόλαιο προμήθειας.

3. «Μόλυνση» των τιμών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΗΕ) από το Φυσικό Αέριο (ΦΑ).

Εκτός από το Φυσικό Αέριο (ΦΑ), χρηματιστηριακό είδος αποτελεί και η Ηλεκτρική Ενέργεια (ΗΕ).

Στην Ελλάδα, σημείο διαπραγμάτευσης της Ηλεκτρικής Ενέργειας είναι το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας.

Η συμμετοχή των μονάδων Φυσικού Αερίου στην αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας  στην Ελλάδα ήταν 38% το 2021. Ένα άλλο 37% καλύφθηκε από τις Ανανεώσιμες και τα Υδροηλεκτρικά, το υπόλοιπο από λιγνίτη 10% και εισαγωγές κατά 15%.

Παρά την σύνθεση αυτή, όταν οι τιμές Φυσικού Αερίου περίπου 5πλασιάσθηκαν στο TTF, το ίδιο συνέβη και στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, σε τιμή που δεν αντιπροσωπεύει το πραγματικό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής.

4. Συμπερασματικά λοιπόν, σε σχέση με την πολύ μεγάλη δημόσια συζήτηση για την ρήτρα αναπροσαρμογής και το πλαφόν στην χονδρική ή λιανική τιμή του Φυσικού Αερίου ή του Ηλεκτρικού Ρεύματος, επειδή το πρόβλημα είναι συστημικό (στη Γερμανία πχ μόνο το 45% της Ηλεκτρικής Ενέργειας συνδέεται με το Χρηματιστήριο, σε αντίθεση με το 100% της Ηλεκτρικής Ενέργειας που συμβαίνει στην Ελλάδα), η μόνη λύση που διασφαλίζει την ανακούφιση των οικιακών καταναλωτών ρεύματος είναι η επιβολή πλαφόν στην λιανική τιμή ρεύματος.

* Ο Αλέξης Αθανασόπουλος είναι Χημικός Μηχανικός Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, υψηλόβαθμο στέλεχος Πετρελαϊκών Εταιρειών, με καταγωγή από τη Δωρίδα