Η Παλαιστίνη, το Ισραήλ και η ιστορία της νέας κρίσης – Οι “απόκρυφες” σελίδες του διαρκούς αυτού πολέμου

Χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά

Του Γιάννη Σακκά*

Το Παλαιστινιακό Ζήτημα είναι από τα πιο δύσκολα και περί­πλοκα που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα εδώ και έναν αιώνα. Δύο λαοί, Εβραίοι και Άραβες, διεκδικούν την ίδια γη, την Παλαιστίνη, έκτασης περίπου 26.000 τ. χλμ.

Η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο λαούς δεν είναι απλώς για ένα κομμάτι γης, αλλά για τη νομιμοποίηση της εθνικής και θρησκευτικής τους υπόστασης μέσω της σύνδεσης του χώρου με τον ιστορικό χρόνο και τηνπίστη.

Οι Εβραίοι επικαλούνται υπόσχεση που τους έδωσε ο Θεός (γη της Χαναάν, γη της Επαγγελίας) και θεωρούν ότι η Πα­λαιστίνη τους ανήκει, επειδή κυριάρχησαν σ’ αυτή από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. ως τον εκτοπισμότους από τους Ρωμαίους το 135 μ.Χ.

Οι Άραβες υποστηρίζουν ότι η παρουσία τους στην Παλαιστίνη είναι διαρκής από τα αρχαία χρόνια, πριν από την εγκατάσταση εκεί των επήλυδων Εβραίων. Αποδέχονται την εβραϊκή παρουσία κατά το απώτερο παρελθόν, όμως αυτό και μόνο δεν νομιμοποιεί την ίδρυση του Ισραήλ τον 20ό αιώνα. Επιπλέον και για τους δύο λαούς η Παλαιστίνη είναι Ιερός Τόπος. Στην Ιερουσαλήμ βρίσκονται το εβραϊκό Τείχος των Δακρύων και τα αραβικά τεμένη του Βράχου και του αλ-Ακσα.

Η σημερινή κρίση είναι η χειρότερη μετά το 2014 και οφείλεται στην επέμβαση των ισραηλινών αστυνομικών δυνάμεων για την καταστολή παλαι­στινιακής διαδήλωσης στον ευρύτερο περίβολο του αλ-Ακσα στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, τα πιο ιερό μέρος για τους μουσουλμάνους μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα, και στην επιχείρηση έξωσης παλαιστι­νιακών οικογενειών από τη συνοικία ΣεΐχΤζάρα προς όφελος Εβραίων εποίκων.

Την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε η ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, που κυριαρχεί στη Γάζα από το 2005, για ναπλήξειμε ρουκέτεςτο Ισραήλ. Το Ισραήλ χρησιμοποιεί την εξελιγμένης τεχνολογίας αντιπυραυλική ασπίδα προστασίας (IronDome) και οργανώνει αεροπορικές επιθέσεις κατά αυστηρά στοχευμένων στόχων, στους οποίους όμως αρκετές φορές βρίσκεται και άμαχος πληθυσμός.

Η Χαμάς επιδιώκει να εκμεταλλευτεί την κρίση για να προκαλέσει προβλήματα στην πορεία εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με αρκετές αραβικές χώρες και κυρίως για να πετύχει μεγαλύτερη αποδοχή μεταξύ των Παλαιστινίων προκαλώντας την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίησή τους για δικό της πολιτικό/ εκλογικό όφελος.

Για να πετύχει τους σκοπούς της εργαλειοποιεί το Ισλάμ καλλιεργώντας τον φανατισμό και τη μισαλλοδοξία. Στην αντιπαράθεση αυτή εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες, ανάμεσα στους οποίους και ο Ερντογάν, ο οποίος στηρίζει τη Χαμάς και εμφανίζεται ως ένθερμος υπερασπιστής των Παλαιστινίων και γενικά των σουνιτών μουσουλμάνων.

Οι αντιθέσεις μεταξύ του εβραϊκού κράτους και των Παλαιστινίων είναι πολλές και βαθιές. Το Ισραήλ εφαρμόζει την πρακτική των εποικισμών-παράνομη κατά τον ΟΗΕ-επικαλούμενο ιστορικούς λόγους (χτίζει «στη γη που του ανήκει»), αλλά και λόγους ασφά­λειας.

Από την άλλη, δεν επιτρέπει την επιστροφή των χιλιάδων Παλαιστινίων προσφύγων που εκτοπίστηκαν από τη γη τους στους πολέμους του 1948 και 1967 και των οποίων οι απόγονοι ζουν σήμερα στα Κατεχόμενα, στην Ιορδανία, τη Συρία και τον Λίβανο, για να μην αλλοιωθεί η πληθυσμιακή σύσταση του κράτους.

Το Ισραήλ κατέχει τη Δυτική Όχθη από το 1967 και εξακολουθεί να ελέγχει τις ακτές και τα βόρεια σύνορα της Λωρίδας της Γάζας. Επίσης διεκδικεί ολόκληρη την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του, ενώ οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα ταυ μελλοντικού τους κράτους.

Η ειρήνη στην Παλαιστίνη δεν πρόκειται να επιτευχθεί παρά μόνο με την εμπέδωση της ασφάλειας για όλους τους πολίτες της περιοχής. Εβραίοι και Παλαιστίνιοι έχουν το δικαίωμα να έχουν τη δική τους κρατική οντότητα σε συνθήκες ειρηνικής συ­νύπαρξης. Για να προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία χρειάζεται συνεχής και ειλικρινής διάλογος σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, κατανόησης και μετριοπάθειας. Προπάντων, χρειάζεται διάθεση για συμβιβασμό και υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές.

* Ο Γιάννης Σακκάς είναι καθηγητής Ιστορίας και Γεωπολιτικής της Μεσογείου στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και υπεύθυνος των ερευνητικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Μέση Ανατολή.