Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility

- Διαφήμιση -

Ο καθηγητής Γιάννης Θεοδωρόπουλος γράφει για το βιβλίο “Παροιμίες και εκφράσεις της Δωρίδας” του Φ. Κατσούδα

- Διαφήμιση -

Χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά

 

Του Ι.Ε. Θεοδωρόπουλου *

Με το που πήρα στα χέρια μου το βιβλίο “Παροιμίες και εκφράσεις της Δωρίδας” του Φώτη Κατσούδα, νάσου η σημειολογία του μικρού μας – μεγάλου τόπου που λέγεται Ελλάδα. Η φωτογραφία του εξώφυλλου με ανάγκασε να ακούσω ξανά το «Μοιρολόϊ με γυρίσματα» του Πετρολούκα Χαλκιά. Ιδιαίτερα μάλιστα να ξαναδώ στο οπτικοακουστικό του μια φωτογραφία που την σχολιάζει ο φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας (https//www.you tube.com/watch?v=SWII-kkgGzo). Μια μαυροφορεμένη γυναίκα κατεβαίνει από τα Άγραφα περπατώντας 60-70 χιλιόμετρα για να δουλέψει το Χειμώνα, φορτωμένη ένα παιδάκι, ενώ έχει μαζί της και το γουρούνι της. Γυρίζει και ρωτάει το παιδί: «Μαργώνς καμάρι μ΄;».

Μέσα από το λαϊκό καμίνι του τόπου μας βγήκε μια έμπυρη ύπαρξη, που διασώζει γλώσσα και παράδοση. Βγήκε η ύπαρξη του χωριάτη, του απλού ανθρώπου με την «ευλογημένη άγνοια»(Αββάς Ισαάκ ο Σύρος). Εκείνη που του παρέχει αφειδώλευτα την ικανότητα να στοχάζεται για το νόημα της ζωής και των πραγμάτων χωρίς ίχνος χρηστικής πρόθεσης. Να, καλή ώρα, όπως απρόθετα χορεύει! Υπ΄ αυτή την έννοια, οι παροιμίες και οι εκφράσεις έχουν χαρακτήρα ποιητικής τέχνης. Όπως δηλαδή και η ποίηση, δεν παράγει αυτή η τέχνη αντικείμενο, σαν αυτό, καλή ώρα, των εικαστικών τεχνών. Ούτε χρησιμοποιεί υλικά μέσα, είναι υπόθεση σωθικών.

-- Διαφήμιση --

Ο Φώτης Κατσούδας είναι διάκονος αυτού του λαϊκού ποιητικού περιεχομένου και υπ΄ αυτή την έννοια είναι ιστορικός τέχνης. Ιδού το σκάνδαλο για όσους ασχολούμαστε με την ερμηνευτική: «Πως μπορώ να καταλάβω ένα συγγραφέα καλύτερα από όσο καταλαβαίνει ο ίδιος τον εαυτό του;». Αυτό συμβαίνει γιατί, όπως τουλάχιστον διατείνονται οι Plessner, Bollnow και Gadamer, o δημιουργός «ποιεί» ως επί το πλείστον αξιοποιώντας το πλούσιο υπέδαφος του ασυνειδήτου. Και αυτό του Φώτη είναι πλούσιο από λαϊκότητα, όπως διαπιστώνει κανείς μελετώντας τα τρία βιβλία του. Προς τι όλα τούτα;

Μα γιατί ο Φώτης μας βγάζει, συνειδητά ασυνείδητα, δεν έχει σημασία, σε ένα άλλο επίπεδο που εδώ δεν έχω περιθώρια να αναλύσω. Σπεύδω να θυμίσω μόνο ότι μας βγάζει στα περί «γραφής» του Derrida και ψυχανάλυσης του Lacan (το ασυνείδητο και η γλώσσα). Οπότε: οι παροιμίες και οι εκφράσεις, πέρα από το γεγονός ότι μας ψυχαγωγούν, μας γεμίζουν συγκινήσεις ή μας κάνουν σοφότερους, παραπέμπουν στον ακηλίδωτο από ιδεοληψίες υπαρξιακό μας θησαυρό. Υπαρξιστές διαμετρήματος Sartre, Camy και Heidegger τον παραθεώρησαν. Και να που από τον τόπο περνάμε στον τρόπο του βίου μας στη Δωρίδα, τουτέστι σ’ εκείνο το ποιόν της γνώσης, που το απομαγεύεις εάν θελήσεις να το χωρίσεις από το ήθος, που μόνο η παράδοση και η γλώσσα κάθε λαού διασώζει.

Ο Φ. Κατσούδας, σαν «έτοιμος από καιρό», είμαι τώρα σίγουρος ότι θα ακούσει με ενδιαφέρον ένα δεύτερο ερμηνευτικό αξίωμα: «Πως μπορεί ένας συγγραφέας να καταλάβει τον εαυτό του καλύτερα από όσο αρχικά τον είχε καταλάβει»; Θα καταλάβει ο Φώτης ότι το βιβλίο του δεν αφοράμόνο την Δωρίδα. Το περιεχόμενό του αφορά στο ποιητικό περιεχόμενο του λαϊκού μας πολιτισμού,τη λαϊκότητα, σε εποχή ακατάσχετου λαϊκισμού. Συνεπώς, όσο κι αν ο ερμητισμός του στο Παλαιοξάρι είναι προσωπική του υπόθεση, το έργο του παύει να είναι πλέον δικό του!Και κάτι επίσης προς κατανόηση: Στα ψηλά βουνά «είναι» ελευθερία κατά Nietzsche και Heidegger. Δύσκολη φαντάζει η ερμηνεία αυτού του «είναι», αλλά το Παλαιοξάρι σέρνει αυτή την οντολογική συνθήκη του Δωριέα, όσο και κάθε υψηπετούς ανθρώπου. Σ΄ ευχαριστούμε, Φώτη, που μας τη θυμίζεις.

Θα κλείσω, όπως άρχισα, με …..κλαρίνο και με παράπονο: δεν βρήκα κάτι στον πρόλογο για τις μεγάλες γιορτές και τα πανηγύρια, αλλά ούτε και σε, όσες πρόφθασα να δω, παροιμίες κάτι σχετικό. Είμαι σίγουρος ότι στην αναμενόμενη δεύτερη έκδοση του βιβλίου του θα συμπεριλάβει κάτι ο συγγραφέας. Εκτός από τον «πατριάρχη» Πετρολούκα, υπάρχουν και οι ανώνυμοι της Δωρίδας λαϊκοί οργανοπαίχτες.

*Ο Ιωάννης Ε. Θεοδωρόπουλος είναι τέως καθηγητής Φιλοσοφίας των Επιστημών της Εκπαίδευσης. Γεννήθηκε στις 15.11.1949 στη Σεργούλα Φωκίδος. Είναι Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής (Τμήμα Ιστορικό-Αρχαιολογικό) του Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών, κάτοχος μεταπτυχιακού-παιδαγωγικού τίτλου ελλήνων εκπαιδευτικών της P.H.Esslingen, παρακολούθησε για 4 εξάμηνα μαθήματα Ιστορίας στο Παν/μιο της Stuttgart και είναι διδάκτωρ της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Συμπεριφοράς (Σχολική Παιδαγωγική)του Πανεπιστημίου της πόλης Tübingen. Ειδικεύτηκε στη Φιλοσοφική Παιδαγωγική. Υπήρξε αναπληρωτής συντονιστής Σχολικών Συμβούλων Δυτικής Ευρώπης, Σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Ελληνικό Γενικό Προξενείο της πόλης Stuttgart, ελεύθερος επιστημονικός συνεργάτης της P.H. Esslingen, εντεταλμένος διδάσκων στην P.H.Ludwigsburg, επίκουρος και αναπληρωτής καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπεύθυνος του Τομέα της Παιδαγωγικής του Τμήματος Φ.Κ.Σ., καθώς επίσης καθηγητής και Δ/ντης της ΑΣΠΑΙΤΕ/Παράρτημα Πατρών. Έχει συγγράψει πολλά επιστημονικά βιβλία και άρθρα στην ελληνική και γερμανική γλώσσα, έχει μεταφράσει στην ελληνική τέσσερα γερμανικά βιβλία και είναι ιδρυτής και υπεύθυνος του φιλοσοφικού-παιδαγωγικού περιοδικού «Παιδαγωγικός Λόγος». Διαμένει μόνιμα στην Παραλία Σεργούλας, mail:sergoula2 @yahoo.gr, τηλ. 6977317847 και 2634091185

- Διαφήμιση -

Subscribe to our newsletter
Subscribe to our newsletter

Άμεσες ειδοποιήσεις για τα τελευταία άρθρα μας - στη στιγμή!

- Διαφήμιση -