ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΛΕΣΣΑΣ : 0 ΣΥΡΙΖΑ μπροστά σε σταυροδρόμι

Χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΛΕΣΣΑ*

Για να αναλύσει κανείς τις προοπτικές του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ανατρέξει στις συνθήκες που συντέλεσαν στην ανάπτυξή του και στην εδραίωσή του στον πολιτικό χάρτη.

Η καταστροφική διαχείριση της πρώτης καθοριστικής διετίας της κρίσης (2010 – 2012) από την τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ (εκλεγείσα με 43,9%) με επικεφαλής τον Γιώργο Παπανδρέου, με τη συνδρομή της ανεύθυνης αντιπολίτευσης του Αντώνη Σαμαρά και του δηλητηριασμού της κοινής γνώμης από τα μέσα ενημέ­ρωσης, είχε κυρίως τα εξής αποτελέ­σματα:

Πρώτα πρώτα, πυροδότησε μια γενικευμένη οικονομική ύφεση, ανέχεια και μαζική ανεργία.

Δεύτερον, ανέδειξε τη συνολική ανεπάρκεια του πολιτικού κατεστημένου.

Και τρίτο, αποσάρθρωσε την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των πολιτών προς την Ευρώπη. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι ιδανικές συνθήκες και το πιο πρόσφορο έδαφος για να βγουν από το περιθώριο τα λαϊκιστικά κόμματα και να αναπτυχθούν.

Σύμφωνα με την πολιτική επιστήμη, τα κοινά ενοποιητικά χαρακτηριστικά όλων των λαϊκιστών είναι οι υπερα­πλουστεύσεις, το εμπόριο ελπίδας, η ακραία ρητορική, οι ιδεοληψίες, οι ανερ­μάτιστες θεωρίες, η πόλωση. «Εμείς» και «αυτοί», οι απλοί ενάρετοι πολίτες απέναντι στα διεφθαρμένα κόμματα, η ηρωική Ελλάδα απέναντι στις φρικτές ξένες δυνάμεις (ΔΝΤ, τρόικα, Ευρώπη, εβραίοι) που επιδιώκουν να αλώσουν τη χώρα μας.

Σε μια αριστερόστροφη κοινωνία, όπως η ελληνική, ένα λαϊκιστικό κόμμα με ριζοσπαστική αριστερή ιδεολογία, ο ΣΥΡΙΖΑ, εκτοξεύθηκε από το 4,6% του 2009 στο 36,3% το 2015, ισοπεδώνοντας το «κατεστημένο» επίσης λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ και απορροφώντας τη ΔΗ.MAP.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνησε επί τεσσεράμισι χρόνια, έμπλεος αντιφάσεων, χωρίς να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του. Το αντίθετο μάλιστα. Αφού τζόγαρε επικίν­δυνα το πρώτο εξάμηνο του 2015, μετά ψήφισε και εφάρμοσε τα Μνημόνια, νομοθέτησε αρκετές μεταρρυθμίσεις, τις οποίες μετά υπονόμευσε. Έτσι, η έξοδος από τα Μνημόνια έγινε με αργό και βασανιστικό τρόπο. Και τον Ιούνιο 2019 έχασε τις εκλογές με απώλεια μόνο 4,8 μονάδων.

Από τότε – έναν χρόνο τώρα – βρί­σκεται σε κρίση στρατηγικής. Είναι φυσιολογικό, μετά από μια εκλογική ήττα. Δοκιμάζει τις λαϊκιστικές συνταγές του παρελθόντος, αλλά δεν αποδίδουν.

Η πόλωση και ο διχασμός δεν φαίνε­ται να λειτουργούν. Η δαιμονοποίηση του Κυριάκου Μητσοτάκη πέφτει στο κενό, η κινδυνολογία για απολύσεις, για «νεοφιλελεύθερες» πολιτικές και για ακροδεξιές στροφές, επίσης.

Οι υπερ­βολές και οι ανοησίες των διαφόρων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ υπονομεύουν την όποια αξιοπιστία μπορεί να του έχει απομείνει. Η διεύρυνση (διάβαζε κανιβαλισμός) του ΚΙΝΑΛ δεν δείχνει να συμβαίνει. Οι απόπειρες εκμετάλ­λευσης συγκυριών, όπως η τουρκική απόπειρα εισβολής μεταναστών στον Έβρο και οι χειρισμοί της κυβέρνησης στην πανδημία του κορωνοϊού έγιναν μπούμερανγκ.

Οι συνέπειες της πανδημίας του COVID-19 στον κόσμο, στην Ευρώπη και στη χώρα μας διαμορφώνουν νέα δεδομένα. Είναι μια πολύπλοκη νέα πραγματικότητα, ένας αγώνας αντοχής, που θα διαρκέσει πολλούς μήνες. Τα προβλήματα θα είναι πολλά και σύν­θετα, τα απρόοπτα περισσότερα και τα λάθη θα είναι πολύ εύκολο να συμβούν.

Παρά ταύτα οι προϋποθέσεις μιας νέας άνθησης του λαϊκισμού – όπως αυτές που αναφέραμε παραπάνω – είναι πολύ δύσκολο να ξαναδημιουργηθούν. Ακόμη κι αν συντρέξουν μερικές από αυτές, οι αντίπαλοι είναι πολύ διαφο­ρετικοί και δεν θα κάνουν τα ίδια λάθη.

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μέχρι στιγμής, έχει γρήγορα ανακλα­στικά, ελέγχει την πολιτική ατζέντα και διατηρεί την πρωτοβουλία των κι­νήσεων. Συνεπώς, ο ΣΥΡΙΖΑ, αντί να αναπολεί τα περασμένα μεγαλεία και τις συνταγές του παρελθόντος, θα πρέπει με τρόπο ορθολογικό να αναζητήσει και να προσδιορίσει τη νέα του ταυτότητα, στο σημερινό περιβάλλον.

Είναι κόμμα εξουσίας ή συνον­θύλευμα απογοητευμένων επα­ναστατών και οπορτουνιστών πρώην πασόκων; Θα πρέπει να διερευνήσει τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών, να αξιολογήσει τις δια­θέσιμες – στο πλαίσιο της ιδεολογίας του – θέσεις και να επαναλανσαριστεί ως αξιόπιστος φορέας εναλλακτικών λύσεων.

Μπορεί; Θα το κάνει; Ή θα πάει στην προσφιλή στην Ελλάδα λο­γική του «ώριμου φρούτου» με μπόλικο λαϊκισμό και ό,τι βγει;

* Ο Γιώργος Φλέσσας είναι σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας, πολίτης της Δωρίδας