ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΓΑΣ: Η Δικαιοσύνη ως παράγων οικονομικής ανάπτυξης

Χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά

Άρθρο του Ιωάννη Δ. Μπούγα

Η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης των συναλλαγών, απαι­τεί ταχύτατες απο­φάσεις και δράσεις εκ μέρους της Διοί­κησης, των χρηματοπιστωτι­κών ιδρυμάτων και των συμβαλλομένων.

Η κινητοποίηση μηχανισμών και η προσπάθεια εξισορρόπησης ανατιθέμενων συμφε­ρόντων δημιουργούν δια­φωνίες, αμφισβητήσεις καιδιαφορές, η αδυναμία έγκαι­ρης επίλυσης των οποίων υπονομεύει τη συμφωνία ή επένδυση, με άμεσες επιπτώ­σεις στην απασχόληση και την οικονομία.

Η Πολιτεία οφείλει να παρέχει σαφές και αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο που δεν δημιουργεί σύγ­χυση και αμφιβολία στους επενδυτές, καθώς και αξιόπι­στο σύστημα εξωδικαστικήςδιευθέτησης των διαφορών μέσω εναλλακτικών μορφών επίλυσης (AlternativeDisputeResolution), λ.χ. διαιτησίας ή διαμεσολάβησης, ώστε σε σύ­ντομο χρόνο και με μικρή δα­πάνη να υλοποιείται η επέν­δυση και να επιτυγχάνεται ο οικονομικός σκοπός.

Όταν όμως τα μέρη δεν κατα­φέρουν να άρουν τη διαφω­νία τους ή δεν προβλέπεταιδυνατότητα εξωδικαστικήςεπίλυσης συγκεκριμένων διαφορών (π.χ. διοικητικών) και η υπόθεση αχθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης, επιβάλλεται η ταχεία απονομή της, ώστε η αναμονή έκδοσης αποφάσεως να μη διαρκέσει υπέρμε­τρα ή ματαιώσει την επενδυ­τική πρωτοβουλία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συντάσσει ετησίως από το 2013 Πίνακα Αποτελεσμά­των της Δικαιοσύνης (JusticeScoreboard), με στόχο την προώθηση της ποιότητας, ανεξαρτησίας και αποτελεσματικότητας των συστημά­των της Δικαιοσύνης στα κρά­τη της ΕΕ, συνδέοντας άμεσα την ταχύτητα στην απονομή της με την οικονομία. Αναμ­φίβολα, μια προβλέψιμη, σύντομη και απλοποιημένη διαδικασία έκδοσης δικαστικών αποφάσεων ασκείσημαντική επίδραση στηνοικονομική δραστηριότητα.

Αναποτελεσματικό δικαστικό σύστημα σημαίνει λιγότερες επενδύσεις και επιχειρηματι­κές συναλλαγές και δημιουρ­γεί συνθήκες ευνοϊκές για τη μη εκπλήρωση συμβάσεων.

Το Δικαστήριο Δικαιωμά­των του Ανθρώπου έχει κατ’ επανάληψη καταδικάσει τη χώρα μας για παράβαση του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων τουΑνθρώπου, καθώς έχει διαπι­στώσει σημαντικές καθυστε­ρήσεις στην απονομή της Δι­καιοσύνης που υπερβαίνουν τον εύλογο χρόνο, ενώ έχει αποφανθεί ότι στο ζήτημα αυτό η χώρα μας παρουσιά­ζει στρέβλωση συστημικού χαρακτήρα στη διοικητική, αλλά και στην πολιτική Δι­καιοσύνη, με παράλληλες επιπτώσεις στην εθνική οι­κονομία.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, πρέπει πρωτίστως να ανιχνευθούν και εν συνεχεία να θεραπευθούν οι παθογένειέςτου. Μία από τις βασικές αιτίες είναι ασφα­λώς η πληθώρα ενδίκων βοηθημάτων και ενδίκων μέ­σων που παρέχονται στους διαδίκους, με κατάχρηση των δικονομικών ευχερειών εκ μέρους τους, γεγονός πουοδηγεί σε υπέρμετρο φόρτο των δικαστηρίων. Η πρόσλη­ψη νέων δικαστών είναι αλυ­σιτελής. Με βάση τα στοιχεία έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επι­τροπής για την αποτελεσμα­τικότατα της Δικαιοσύνης (CEPEJ), που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2018, ο αριθμός των δικαστών έχει συνολικά αυξηθεί κατά 25% την περίοδο 2014-2016. Στη χώρα μας αναλογούν 25,8 δικαστές ανά 100.000 κα­τοίκους (με μέσο όρο 21,5 διεθνώς), αναλογία που εί­ναι από τις μεγαλύτερες.

Η αύξηση λοιπόν του αριθμού των δικαστών δεν αποτελεί λύση και δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται εσαεί. Αντιθέτως, υφίσταται ανάγκη πρόσληψης υψηλών προσό­ντων δικαστικών υπαλλήλων, ο αριθμός των οποίων σήμε­ρα αντιστοιχεί στο 1/3 περί­που του αριθμού των δικα­στών, αναλογία αντίστροφη από ό,τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Σοβαρές αιτίες καθυστερήσε­ων στην απονομή της δικαιο­σύνης και ενστάσεων για την ποιότητα και αποτελεσματικότητά της συνιστούν οι αδυ­ναμίες στην οργάνωση και τη λειτουργία της, που προκύ­πτουν από την ανορθολογική χωροταξική κατανομή των δι­καστηρίων, τις ελλείψεις υλικοτεχνικής υποδομής και την καθυστέρηση μετάβασης στην ηλεκτρονική Δικαιοσύνη.

Παράγοντες που, αν και δεν είναι προφανείς, ουσιωδώς επηρεάζουν στην αύξηση των δικών είναι οι ατέλειες της νομοθεσίας και η αναποτελεσματική λειτουργία της Διοίκησης, που αντί να επιλύει σε διοικητικό επίπε­δο τις διαφορές τις πολλα­πλασιάζει, προκαλώντας δικαστικές αντιδικίες με τους ιδιώτες, έναντι των οποίων ενίοτε επιδεικνύει προκλη­τικά καταχρηστική συμπε­ριφορά, εξαντλώντας τις δικονομικές ευχέρειες που της παρέχονται από τον νόμο, με αποτέλεσμα η διαφαινόμενη δικαστική εμπλοκή με το Δη­μόσιο να αποτελεί ανασχετικό παράγοντα ανάληψης επενδυτικών πρωτοβουλιών.

Ο σταδιακός περιορισμός και η ορθολογική χρήση των εν­δίκων βοηθημάτων από τους διαδίκους, η αύξηση των δι­καστικών υπαλλήλων, η ανα­διάρθρωση του δικαστηρι­ακού χωροταξικού χάρτη, η βελτίωση της νομοθεσίας και η αποτελεσματικότερη λει­τουργία της Διοίκησης απο­τελούν τους μεσοπρόθεσμους στόχους της Πολιτείας για την ταχύτερη και καλύτερη απο­νομή της Δικαιοσύνης.

Βραχυπρόθεσμα όμως πρέπει να επεκταθεί η ψηφιακή Δι­καιοσύνη, να συγκροτηθούν ειδικά τμήματα επίλυσης δι­αφορών που αφορούν σε με­γάλες επενδύσεις και να προβλεφθεί η εκδίκασή τους μεσύντομη ειδική διαδικασία.

Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με τον σεβασμό της δικα­στικής ανεξαρτησίας και τη συμμόρφωση εκ μέρους της Πολιτείας στις δικαστικές αποφάσεις, θα δημιουργή­σουν φιλικότερο επενδυτικό περιβάλλον στη χώρα μας, με ευνοϊκές συνέπειες στην οικονομία.

* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ