Δημοκρατία – κοινωνικό κράτος

Του  Γιάννη  Κοτόφωλου *

Το
2012 κλείνει με ανάμικτα συναισθήματα και αγωνίες, σχετικά με το μέλλον της
Ευρώπης και την προοπτική της πολυπόθητης οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης.

Υπάρχουν
βήματα που έγιναν σημαντικά, προς την κατεύθυνση της σταθεροποίησης, της
αντιμετώπισης της κρίσης μεσοπρόθεσμα και την ελπίδα της ομοσπονδιοποίησης της
Ευρώπης μεσο-μακροπρόθεσμα. Σε αυτά περιλαμβάνονται κυρίως, η στροφή της
Γερμανίας, τον Ιούλιο, που αποφάσισε να παίξει τελικά υπέρ του ευρώ, η απόφαση
του Ντράγκι στη συνέχεια να παρεμβαίνει χωρίς φραγμούς στην αγορά των κρατικών
ομολόγων, καθώς και η πρόσφατη υιοθέτηση της τραπεζικής ένωσης.

Ωστόσο,
από την άλλη, ανοικτά και σε αβεβαιότητα μεγάλη παραμένουν κρίσιμα ζητήματα,
προβλήματα κολοσσιαίας σημασίας, για να μπορέσει κανείς τώρα να εκφραστεί με
αισιοδοξία και να ελπίζει πράγματι σε μία Ευρώπη ενωμένη, η οποία θα ξεπεράσει
με βεβαιότητα την οικονομική κρίση και θα κρατήσει ζωντανές τις ευρωπαϊκές
κοινωνίες, ειδικότερα του ασθενέστερου Νότου.

Το
πιο χαοτικό τούτη την ώρα πρόβλημα, που απορρυθμίζει και υπονομεύει καθοριστικά
πλέον την υπόθεση της ενωμένης, κοινωνικά αποδεκτής και εύρωστης Ευρώπης, είναι
το πολιτικό : το μεγάλο έλλειμμα μίας υπερεθνικής συναντίληψης και το χάσμα της
αντιπροσώπευσης μεταξύ λαών και ηγεσιών. Δηλαδή, επί της ουσίας, το τεράστιο
έλλειμμα της Δημοκρατίας.

 Έχουμε και άλλοτε τονίσει ότι, είναι φύσει
αδύνατο να καρποφορήσει ένα όραμα κοινής οικονομικής βάσης και πολιτικής
διοίκησης, όταν για τη ζωή και τη μοίρα περίπου 400 και πλέον εκατομμυρίων
Ευρωπαίων, αποφασίζει ένα κλειστό συμβούλιο υπουργών ή μία σύνοδος Κορυφής από
εθνικούς ηγέτες, που ούτε στη χώρα τους πολλές φορές δεν εκπροσωπούν την
πλειοψηφία.

Εάν δεν υπάρξουν άμεσες εκλογές για την
ανάδειξη ενιαίας ηγεσίας, πάνω σε πανευρωπαϊκές πολιτικές πλατφόρμες και
προτάσεις που θα αφορούν στις κοινές πλέον πανευρωπαϊκές προκλήσεις, η υπέρβαση
της κρίσης, η αλληλεγγύη των μελών και η υπόθεση της ένωσης θα θρυμματιστούν
και τότε η Γηραιά Ήπειρος θα ζήσει πολύ δυσάρεστες κοινωνικές και εθνικές
συγκρούσεις. Πολιτική εξουσία σημαίνει πρώτον ότι λογοδοτείς και δεύτερον ότι
εκλέγεσαι στη βάση αυτών που προαναγγέλλεις ότι θα πράξεις.

Το
δεύτερο καθοριστικό πολιτικό πρόβλημα, το οποίο αποτελεί απίστευτη τροχοπέδη
στην υπόθεση της Ευρώπης, είναι οι αντιθέσεις και η ψαλίδα μεταξύ φτωχότερων
και πλουσιότερων χωρών αφενός, αλλά , και αφετέρου, μεταξύ πλουσιότερων και
φτωχότερων κοινωνικών ομάδων, με δεδομένο ότι η κρίση τείνει να καταστρέφει τη
μεσαία τάξη (πράγμα που ήδη συνέβη στην Ελλάδα).

Πρόκειται
για μία ασύλληπτη στις προεκτάσεις της κοινωνική μεταβολή, που βρίσκεται σε
πλήρη αναντιστοιχία με αυτό που εννοούμε μετά τον πόλεμο Ευρώπη, πολιτισμό και
ανάπτυξη στην Γηραιά Ήπειρο. Χωρίς την αποκατάσταση αυτής της οικονομικής και
πολιτικής ανισορροπίας, η οποία οδηγεί σε μεγάλη έξαρση του λαϊκισμού, του
εθνικισμού και των φασιστικών κινημάτων, η προοπτική της ενωμένης και εύρωστης
Ευρώπης δεν έχει καμία απολύτως τύχη.

Άμεσα,
συνεπώς, επιβάλλεται να εγκαταλειφθεί η αδιέξοδη πολιτική της λιτότητας και να
επανοικοδομηθεί, με ορθολογισμό και μέσα από μεταρρυθμίσεις, το κοινωνικό
κράτος της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή υπόθεση εν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τη
συμμετοχή των λαών της. Δεν είναι υπόθεση των τεχνοκρατών και των αγορών, προς
Θεού, είναι μία προοπτική βαθειά πολιτική.

* Ο
Γιάννης Κοτόφωλος είναι δημοσιογράφος στη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, με καταγωγή από την
Δωρίδα