Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility

- Διαφήμιση -

Ο Πετρελαϊκός Τομέας στην Ελλάδα και ο ρόλος του πετρελαίου στη ζωή μας

- Διαφήμιση -

Χρόνος ανάγνωσης: 34 λεπτά

Άρθρο του
Αλέξη Αθανασόπουλου *

Το πετρέλαιο ήταν και θα συνεχίσει να είναι
καθοριστικός παράγοντας της παγκόσμιας οικονομίας. Ιστορικά αποτέλεσε και
αποτελεί αιτία διεθνών συγκρούσεων. Πολλές πολεμικές κρίσεις, επεμβάσεις και
συρράξεις είχαν αφετηρία τον έλεγχο των κοιτασμάτων, των οδών μεταφοράς και των
αγωγών πετρελαίου. Επίσης, η οικονομία, η ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο κάθε
χώρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο.

Η Ελλάδα βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις
ενεργειακής εξάρτησης από το πετρέλαιο, αφού αποτελεί το 58% της πρωτογενούς
κατανάλωσης ενέργειας, έναντι 40% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Ο ετήσιος τζίρος του Πετρελαϊκού Τομέα ξεπερνά τα 20
δις € (χωρίς φόρους) για το 2008. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι τον ίδιο χρόνο
ο ετήσιος κύκλος εργασιών των ΕΛΠΕ και Motor Oil Hellas (ΜΟΗ) πλησιάζει το τριπλάσιο του ετήσιου κύκλου
εργασιών της ΔΕΗ.

Το 2011 οι πωλήσεις των επιχειρήσεων του Κλάδου
Εμπορίας Πετρελαιοειδών διαμορφώθηκαν σε 
€ 13.366 εκατ. έναντι € 12.892 εκατ. του προηγούμενου έτους.  Η σημαντική αύξηση των διεθνών τιμών των
πετρελαιοειδών και του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, σε συνδυασμό με
την ύφεση της ελληνικής οικονομίας οδήγησαν το 2011 σε περαιτέρω περιορισμό του
όγκου των πωλήσεων κατά 5,1 %, μετά την μείωση κατά 12,6 % την περίοδο
2009/2010.

Οι πωλήσεις το 2011 ήταν:

 *  Στην Εσωτερική Αγορά :         9.131.000 τόνοι
 *  Στην Διεθνή Αγορά      :        
4.235.000 τόνο
 *  Στο Σύνολο της Αγοράς:       13.366.000
τόνοι
 
Παρ’ όλη την τεράστια σημασία που έχει ο πετρελαϊκός
τομέας για την οικονομία της χώρας και τους πολίτες, τα θέματά του ελάχιστα
απασχολούν, εκτός της τιμής της αμόλυβδης βενζίνης και των μεταβολών της, τις
Κυβερνήσεις, τα πολιτικά Κόμματα, τους συνδικαλιστικούς, επιστημονικούς και
ακαδημαϊκούς Φορείς. Τεράστιες επενδύσεις και σοβαρές αλλαγές περνούν σχεδόν
απαρατήρητες.

Το πετρέλαιο είναι απαραίτητο σε όλες τις δραστηριότητες
της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας και συνεπώς η διακίνηση,
αποθήκευση, μεταφορά και παράδοση των προϊόντων αυτών είναι ζωτικής
σημασίας  και απαιτεί τεχνογνωσία και
εμπειρία για την σωστή και ασφαλή διαχείρισή του.
Παγκόσμια
Αγορά Πετρελαίου
Η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου το 2007 ανήλθε στα
85,8 εκατομ. βαρέλια ημερησίως αυξημένη κατά 1,2% ή 1,04 εκατομ. βαρέλια
ημερησίως σε σχέση με το 2006. Οι Ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΟΟΣΑ σημείωσαν
μείωση κατά 1,8% ή 270.000 βαρέλια ημερησίως, ενώ οι χώρες της Βόρειας Αμερικής
σημείωσαν αύξηση κατά 1,0 % ή 260.000 βαρέλια ημερησίως.

Η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου το 2007 ανήλθε στα
85,54 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως αυξημένη κατά 0,15% ή κατά 0,13 εκατομμύρια
βαρέλια ημερησίως σε σχέση με το 2006. Ο ΟΠΕΚ μείωσε την παραγωγή του κατά
0,12% ή κατά 0,39 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, οι χώρες μη μέλη του ΟΟΣΑ
μείωσαν την παραγωγή τους κατά  3,5% ή
κατά 1,0 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, ενώ και οι χώρες μέλη του ΟΟΣΑ μείωσαν
την παραγωγή τους κατά 0,7% ή κατά 0,14 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Το έτος 2008, ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας
οικονομίας παρουσίασε σημαντική επιβράδυνση σε σχέση με το 2007, με αφορμή
κυρίως την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.

Η μέση τιμή του αργού πετρελαίου  Brent (Platt’s Dated) για το 2008 διαμορφώθηκε στα $ 96,99/Bbl έναντι $ 72,52/Bbl το 2007, παρουσιάζοντας αύξηση ίση με 33,7%. Παρά τη μεγάλη αύξηση σε
ετήσια βάση, η μέση τιμή Brent το 4ο
τρίμηνο του 2008 μειώθηκε στα $ 54,91/Bbl, λόγω της
παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Τα διεθνή περιθώρια διύλισης για τα σύνθετα
διυλιστήρια μειώθηκαν κατά το 2008. Ειδικότερα, το ενδεικτικό περιθώριο ενός
σύνθετου διυλιστηρίου στη Μεσόγειο διαμορφώθηκε κατά το 2008 σε $ 6,76/Bbl έναντι $ 7,07/Bbl το 2007. Τα περιθώρια των απλών διυλιστηρίων ακολούθησαν την ίδια τάση.

Για την επόμενη δεκαετία τουλάχιστον, η παραγωγή
πετρελαίου αναμένεται ότι θα εξακολουθήσει να υπερκαλύπτει τη ζήτηση. Η
παγκόσμια δυναμικότητα διύλισης παρουσίασε μικρή αύξηση την τελευταία δεκαετία,
αλλά παραμένει οριακή σε σχέση με τη ζήτηση σε ορισμένες περιοχές (Βόρεια
Αμερική, Ευρώπη), γεγονός που οδηγεί αρκετές φορές σε αυξητικές τάσεις στα
προϊόντα πετρελαίου, στην αύξηση των περιθωρίων διύλισης και στη δυσλειτουργία
και ανελαστικότητα των αγορών.

Επισημαίνεται ότι οι τιμές πετρελαιοειδών παγκοσμίως
ορίζονται από τρεις αγορές:

α) την
Αμερικανική που καθορίζει τις τιμές βενζινών στον κόσμο (η κατανάλωση στις
αρχές του 2009 έχει μειωθεί στις ΗΠΑ, που έχει επηρεάσει και τις τιμές στην
Ευρώπη)

β) την
Ευρωπαϊκή που καθορίζει τις τιμές όσον αφορά τα μεσαία κλάσματα

γ) την αγορά
της Σιγκαπούρης και της Άπω Ανατολής που καθορίζει την τιμή του μαζούτ.

 
Ο
Πετρελαϊκός Τομέας στην Ελλάδα
Η συμμετοχή του πετρελαίου στην πρωτογενή κατανάλωση
ενέργειας είναι σήμερα 58% και εκτιμάται ότι το 2020 θα μειωθεί στο 53%. Στην
κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν η αύξηση της διείσδυσης του φυσικού αερίου, η
σημαντική ανάπτυξη των ΑΠΕ και η ελαχιστοποίηση χρήσης μαζούτ για
ηλεκτροπαραγωγή στην ηπειρωτική χώρα, υπερκαλύπτοντας τις αυξητικές τάσεις λόγω
των μεταφορών.

Η κατανομή της κατανάλωσης ανά τομέα της οικονομίας
είναι 39% μεταφορές, 23% βιομηχανία, 24% νοικοκυριά, 7% γεωργία και 7%
υπηρεσίες.

Προμήθεια αργού και προϊόντων

Λόγω της ασήμαντης ελληνικής παραγωγής αργού, η
κάλυψη των αναγκών σε αργό πετρέλαιο γίνεται με εισαγωγές από παραγωγούς χώρες,
κύρια από Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Λιβύη, Κουβέιτ, και χώρες της Δυτικής
Αφρικής.

Οι εισαγωγές προϊόντων πετρελαίου, κύρια πετρελαίου
θέρμανσης, γίνεται από τις Εταιρίες Διύλισης, ενώ γίνονται και μερικές
εισαγωγές από τις Εταιρίες Εμπορίας.

Διύλιση

Στην Ελλάδα λειτουργούν τέσσερα Διυλιστήρια, εκ των
οποίων τρία ανήκουν στα ΕΛΠΕ και ένα στην MOH με συνολική ονομαστική δυναμικότητα 20 εκατ. τόνους ετησίως.

Στην Ελληνική αγορά τα ΕΛΠΕ κατέχουν το 74% ενώ η ΜΟΗ το 26% περίπου. Η ΜΟΗ έχει και ιδιαίτερα σημαντικές εξαγωγές.









Εμπορία

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΕΠΕ στην Ελληνική αγορά
πετρελαιοειδών δραστηριοποιούνται στην χονδρική:

  • 2
    εταιρίες διύλισης με 4 διυλιστήρια.
  • 22
    εταιρίες εμπορίας με άδεια Α, με εγκαταστάσεις  αποθήκευσης και διακίνησης ανά την
    Ελλάδα.
  • 30
    εταιρίες με άδεια Β1 και Β2 για ναυτιλιακά ή / και αεροπορικά καύσιμα, με
    ευκολίες ανεφοδιασμού πλοίων σε λιμάνια και με σταθμούς ανεφοδιασμού
    αεροσκαφών σε περίπου 25 αεροδρόμια. 
    Από αυτές τις εταιρίες, οι 13 διαθέτουν και Άδεια τύπου Α.
  • 26
    εταιρίες με άδεια Γ – δηλαδή εμπορίας Υγραερίου, με επενδύσεις σε
    εμφιαλωτήρια υγραερίων.  Από αυτές
    τις εταιρίες, οι 5 διαθέτουν και Άδεια τύπου Α.
  • 25
    εταιρίες με άδεια Δ – δηλαδή εμπορίας Ασφάλτου.  Από αυτές τις εταιρίες, οι 8 διαθέτουν
    και Άδεια τύπου Α.
  • 1
    εταιρία με Άδεια Μεταφοράς με Αγωγό που δραστηριοποιείται στην μεταφορά
    αεροπορικών καυσίμων (Jet Fuels) από
    τα Διυλιστήρια στον Αερολιμένα «Ελευθέριος Βενιζέλος».
  • Περίπου
    7.000 πρατήρια (που η πλειοψηφία τους φέρει σήματα εταιριών).
  • Στην
    Ελλάδα αντιστοιχεί 1 πρατήριο ανά 1.600 κατοίκους, ενώ ο μέσος όρος της
    Ε.Ε. είναι 1 πρατήριο ανά 3.800 κατοίκους
Γερμανία 5.357
κάτοικοι/πρατήριο και 1.986 αυτοκίνητα/πρατήριο.

Γαλλία 4.234
κάτοικοι/πρατήριο και 1.180 αυτοκίνητα/πρατήριο.

Ιταλία 2.579
κάτοικοι/πρατήριο και 955 αυτοκίνητα/πρατήριο.

  • Περίπου
    1.500 Πωλητές Πετρελαίου Θέρμανσης.
Από τις Εταιρίες Εμπορίας, δύο είναι θυγατρικές των
Εταιριών Διύλισης (ΕΚΟ/BP/ΕΛΠΕ, AVIN/SHELL/MOH), και οι υπόλοιπες είναι Ελληνικές ιδιωτικές
εταιρίες. Οι Εταιρίες Εμπορίας διαθέτουν και λειτουργούν εγκαταστάσεις σε όλη
την χώρα δυναμικότητας 1,3 εκατομ. m3 περίπου.

Οι ιδιόκτητοι αποθηκευτικοί χώροι  ανέρχονται στα 1.176 χιλ. m3 το 2011, καταγράφοντας σημαντική αύξηση της τάξης
του 15% σε σχέση με το 2010.  Σημαντική
αύξηση παρατηρήθηκε παράλληλα και στους ενοικιαζόμενους αποθηκευτικούς χώρους
από 223 χιλ. m3 το 2010
σε 381 χιλ. m3 το 2011.

Ο αριθμός των πρατηρίων, που φέρουν το σήμα των
εταιρειών πετρελαιοειδών, παρουσιάζει μικρή υποχώρηση κατά 1,9%, στα 6.192
πρατήρια το 2011 έναντι 6.310 το 2010.

Αντίστοιχα, μικρή πτώση παρουσίασαν οι πωλήσεις σε
χιλ. μ.τ. στα πρατήρια, καθώς διαμορφώθηκαν σε 6.173 χιλ. μ.τ. το 2011,
υποχωρώντας κατά 5% περίπου σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Για τη διακίνηση των καυσίμων, εκτός των σωληναγωγών
που συνδέουν βασικά τα Διυλιστήρια με τις Εγκαταστάσεις των Εταιριών Εμπορίας,
χρησιμοποιούνται 1300 Βυτιοφόρα Δημόσιας Χρήσης, 350 Βυτιοφόρα Ιδιωτικής Χρήσης
των Εταιριών Εμπορίας και 8400 μικρά βυτιοφόρα I.X. διανομής
θέρμανσης. Για τις θαλάσσιες μεταφορές χρησιμοποιείται ένας σημαντικός αριθμός
δεξαμενόπλοιων διαφόρων μεγεθών.

Από τα στοιχεία που αναφέρθηκαν γίνεται φανερό ότι ο
Τομέας Πετρελαίου πέρα από τα τεράστια οικονομικά μεγέθη που διαχειρίζεται,
απασχολεί ένα μεγάλο αριθμό άμεσα εργαζομένων που πλησιάζει τις 50.000, ενώ
μεγάλος είναι και ο αριθμός των έμμεσα απασχολούμενων (εταιρίες κατασκευών και
συντήρησης, παροχής υπηρεσιών, προμηθευτές, κ.λ.π.).

 
Πετρέλαιο και περιβάλλον

Οι δραστηριότητες του Τομέα έχουν άμεση επίδραση στο
περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Τόσο τα προϊόντα που παράγονται,
διακινούνται και καταναλώνονται, όσο και οι εκπομπές των Διυλιστηρίων και των
εγκαταστάσεων αποθήκευσης, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για το
περιβάλλον. 

Η αυστηρή και έγκαιρη προσαρμογή στις προδιαγραφές
προϊόντων όπως αυτές καθορίζονται από την ΕΕ, οι άρτιες περιβαλλοντικές
μελέτες, η αυστηρή τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, ο ουσιαστικός και έμπρακτος
σεβασμός στο περιβάλλον και η προστασία του από τους ίδιους τους φορείς, είναι
απολύτως αναγκαία και απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την
χρήση των πετρελαιοειδών.

 
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ανακεφαλαιώνοντας, διαπιστώνεται μετά την ανάλυση
του Τομέα Διύλισης της Ελλάδας (Downstream), ότι η
εικόνα κρίνεται ικανοποιητική, συγκρίνοντας την κατάσταση στην Μεσόγειο.  Τα Ελληνικά διυλιστήρια έχουν ικανοποιητική
παραγωγή – διυλιστική ικανότητα και σύγχρονες τεχνολογίες παραγωγής.

Δυστυχώς ισχύει το αντίθετο στην Έρευνα και Παραγωγή
Υδρογονανθράκων (UP-STREAM).

Αυτή την στιγμή στην Μεσόγειο υπάρχουν 124 περιοχές
που ερευνώνται άλλα μεταξύ αυτών δεν υπάρχει ούτε μία Ελληνική.

Η Ελλάδα
είναι η μαύρη τρύπα στην έρευνα του πετρελαίου, είμαστε μια ανυπόληπτη χώρα
στον τομέα της Έρευνας.

Αυτό πρέπει να αλλάξει.

*Ο Αλέξης Αθανασόπουλος είναι Χημικός
Μηχανικός ΕΜΠ, Μέλος Μόνιμης Επιτροπής Ενέργειας ΤΕΕ, Αντιπρόεδρος Πανελλήνιου
Συλλόγου Χημικών Μηχανικών με καταγωγή από τη Δωρίδα .

- Διαφήμιση -

Subscribe to our newsletter
Subscribe to our newsletter

- Διαφήμιση -