« Είναι η ανάπτυξη, ηλίθιοι »

«Είναι η ανάπτυξη, ηλίθιοι» θα μπορούσε να πει κανείς σήμερα στους Ευρωπαίους ηγέτες, ξαναθυμίζοντας περίπου την περίφημη προεκλογική ατάκα του Κλίντον, για να δείξει ότι το κολοσσιαίο πρόβλημα για τις οικονομίες της Γηραιάς Ηπείρου σήμερα, δεν είναι τόσο το μεγάλο χρέος, αλλά κυρίως η έλλειψη προοπτικής οικονομικής ανάπτυξης για τα προσεχή χρόνια. Η απειλή, δηλαδή, να βυθιστεί η Ευρώπη στην ύφεση και να πνιγούν οι κοινωνίες στη φτώχεια και την ανεργία. Ειδικότερα οι κοινωνίες του βαριά τραυματισμένου από την κρίση ευρωπαϊκού Νότου.

Πράγματι, ο προβληματισμός τώρα, περισσότερο από ποτέ, επικεντρώνεται στο εάν και πότε η Ευρώπη θα μπορέσει να ξαναβάλει μπροστά τις μηχανές της οικονομικής ανάπτυξης. Και αυτό, τούτη την ώρα, δεν είναι ορατό. Αυτό είναι που δεν βλέπουν άλλωστε οι επενδυτές ανά τον κόσμο και αυτό είναι που φοβίζει περισσότερο τις αγορές, οι οποίες απαξιώνουν περαιτέρω με την συμπεριφορά τους τα πιο αδύναμα κομμάτια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αυτή είναι η τεράστια (πολιτική) αδυναμία της Ζώνης του Ευρώ, ότι δεν υπάρχει το μόνο επιβεβλημένο φάρμακο (η ανάπτυξη) για να αντιμετωπιστεί και το πρόβλημα του μεγάλου χρέους. Το χρέος της Ευρώπης είναι μικρότερο από το χρέος της Αμερικής, κι όμως, Ευρώπη είναι στο μάτι του κυκλώνα!

Πρώτον, λοιπόν, για να μπορέσουν οι οικονομίες της Ευρώπης να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις της ανάκαμψης και της προοπτικής αύξησης ξανά των εισοδημάτων και των θέσεων απασχόλησης, θα πρέπει οι κυβερνήσεις των μεγάλων κρατών-μελών, να ξεπεράσουν το ηγεμονικό σύμπλεγμα απέναντι στους άλλους εταίρους. Ιδίως βέβαια η κυβέρνηση της Γερμανίας. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι ισχυρότεροι, ότι είναι αναγκαίο να βάλουν μπροστά το γενικό ευρωπαϊκό συμφέρον. Διαφορετικά, οι εθνικιστικές οικονομικές αντιλήψεις θα φρενάρουν μονίμως την ανάπτυξη της Ευρώπης.

Δεύτερον, απαραιτήτως θα πρέπει πλέον να χτιστούν υπερεθνικά ευρωπαϊκά όργανα, τα οποία θα λαμβάνουν τις μεγάλες αποφάσεις για την Ευρώπη, πάνω από τις κυβερνήσεις και τις επιμέρους κομματικές ή εθνικές σκοπιμότητες, τα λεγόμενα πολιτικά κόστη κ.ο.κ. Χωρίς δυνατούς κεντρικούς μηχανισμούς και στρατηγικές αποφάσεις για την μεταρρύθμιση και μετεξέλιξη του σημερινού οικοδομήματος του ευρώ, ανάπτυξη επίσης δεν είναι εύκολο να υπάρξει.

Τρίτον, θα πρέπει να διευρυνθεί ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Είναι απαραίτητος ένας μηχανισμός παραγωγής ρευστότητας και άνετης επανα-χρηματοδότησης της οικονομίας. Λογικό είναι να «πέσουν» οι περιορισμοί που υπάρχουν στην Ευρώπη, εξαιτίας της μυωπικής αυστηρότητας που εκφράζει η γερμανική κυβέρνηση και να μπορεί η κεντρική τράπεζα να «κόβει» χρήμα, για να ανατροφοδοτηθεί η παραγωγική μηχανή της Ευρώπης και να εμπεδωθεί ένα κλίμα ασφάλειας στους δανειστές. Υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Έτσι δεν λειτουργούν άλλωστε και οι ΗΠΑ;

Τέταρτον, θα πρέπει για να διαμορφωθεί οικονομική ανάπτυξη, να υπάρξει εκ νέου ανακατανομή του πλούτου μεταξύ του Βορρά και του Νότου, μετά από την καθιέρωση των ενιαίων δημοσιονομικών κανόνων. Τα λεφτά σήμερα είναι συσσωρευμένα στο Βορρά, ενώ ο Νότος έχει κυριολεκτικά στεγνώσει. Η εσωτερική αυτή αντίθεση είναι ένας ακόμα σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας στην προοπτική της ανάπτυξης της Ευρώπης, του ευρωπαϊκού ΑΕΠ και της διατήρησης ή της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης.

* Ο Γιάννης Κοτόφωλος είναι δημοσιογράφος στη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, με καταγωγή από τη Δωρίδα.