Ε.Ε.: Η νέα πολιτική γεωγραφία

Του  Γιάννη Κοτόφωλου *
Η οικονομική κρίση προκάλεσε πολλές και μεγάλες μεταβολές και, μεταξύ αυτών, άλλαξε την πολιτική γεωγραφία της Ευρώπης. Τις σχέσεις δηλαδή πολιτικής δύναμης, επιρροής ή επιβολής. Υπάρχουν κράτη που η οικονομική και η πολιτική τους ισχύ αυξήθηκε κατακόρυφα και κράτη που είδαν τις δυνάμεις τους να υποχωρούν αισθητά ή και να απειλούνται ακόμη με καταβαράθρωση. Η εικόνα της Ευρώπης δεν είναι σίγουρα η ίδια με το παρελθόν, αλλά και ούτε στο μέλλον θα παραμείνει ίδια με την παρούσα πολιτική της όψη.

Η πρώτη κολοσσιαία ανατροπή, είναι ότι η Ευρώπη φαίνεται να μην λειτουργεί πλέον στη βάση ενός πολυκεντρικού συστήματος αποφάσεων και εξουσίας. Μετά από τη συνεχή μετατόπιση του πολιτικού βάρους προς τον γερμανικό κορμό, η Γερμανία έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά ηγεμονικής δύναμης, η οποία επιβάλει την θέληση της και στους υπόλοιπους Ευρωπαίους εταίρους.

Αυτή είναι μία μεγάλη αλλαγή, μία πολύ σημαντική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν των λεπτών ισορροπιών, αλλά και μία καθοριστική παράμετρος για το πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον της Ευρώπης. Διότι, η Γερμανία θα εξακολουθεί να κινείται με οικονομικό διασκελισμό μεγαλύτερο από τους άλλους εταίρους, καθώς η σημερινή δομή του ευρω – συστήματος την βοηθά να αναπαράγει τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα έναντι των υπολοίπων (να δανείζεται πολύ φθηνότερα από τα άλλα κράτη-μέλη και να δημιουργεί πλεόνασμα ισοζυγίου).

Παράλληλα, η κρίση ανέδειξε και οδηγεί σε μία ακόμη μεταβολή, τεράστιας σημασίας για το μέλλον: η Ευρώπη φαίνεται να διαχωρίζεται σε δύο κομμάτια, από πλευράς οικονομικής και συνεπώς και πολιτικής ισχύος. Δύο κομμάτια μέσα στον χάρτη της ηπειρωτικής Ευρώπης και του ευρώ, διότι, εάν συμπεριλάβουμε και την Βρετανία η οποία αποστασιοποιείται και απομονώνεται, τότε θα πρέπει να μιλήσουμε για κομμάτια τρία!

Πράγματι, η βαθειά κρίση των τελευταίων χρόνων, εμβάθυνε σημαντικά τις διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου, εντός της ευρωπαικής επικράτειας. Και επιτάχυνε εντυπωσιακά τις ενδο-ευρωπαικές γεωπολιτικές εξελίξεις. Το βόρεια και το κεντρικό κομμάτι κρατήθηκε πολύ λιγότερο πληγωμένο από την κρίση, ενώ αντιθέτως το νότιο κομμάτι της Γηραιάς Ηπείρου τραυματίστηκε βαριά, βλέποντας να αποδομείται και το οικονομικό μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίχτηκε η ανάπτυξη και ο πλούτος του την τελευταία 30ετία. Αυτόματα μιλάμε για δύο ταχύτητες, δύο κύκλους και άλλον συσχετισμό δυνάμεων. Τραγικότερο παράδειγμα αποτελεί ασφαλώς η Ελλάδα, η οποία περιήλθε σε αναξιοπιστία και πλήρη απώλεια πολιτικής θέσης.

Στη νέα πολιτική γεωγραφία της Ευρώπης, μειωμένος είναι αναμφίβολα ο ρόλος της Γαλλίας, που συγκροτούσε άλλοτε, σε απόλυτη ισορροπία με τη Γερμανία, τον κινητήριο άξονα στην υπόθεση της ενοποίησης. Από συμπρωταγωνιστής, τώρα η Γαλλία εμφανίζεται να συμβιβάζεται σε ρόλο δεύτερο στην κεντρική σκηνή (και να δίνει και άλλοθι σε πολλά λάθη της Γερμανίας). Από τις χώρες της διεύρυνσης και τις χώρες εκτός του ευρώ αυτή τη στιγμή, νέο ρόλο κατά την προσωπική μας άποψη θα παίξει τα επόμενα χρόνια η Πολωνία.

Γενικώς, στην Ευρώπη ανατράπηκαν ήδη ισορροπίες και ανασχηματίζονται συμμαχίες, δημιουργούνται νέες δυναμικές. Όλα αυτά είναι πράγματα που θα αποδειχτούν καθοριστικά για την επόμενη ημέρα και τη νέα φυσιογνωμία της Ευρώπης.

* Ο Γίάννης Κοτόφωλος είναι δημοσιογράφος στη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ