ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΣΤΗ ΚΡΙΣΗ ΟΙ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ σε ΑΟΖ Κύπρου και Καστελόριζου

Είναι φανερό ότι η τουρκική κυβέρνηση εγκλωβίστηκε στην ίδια την νέο-οθωμανική υστεροφημία της και την ρητορική που παράγει εξ αυτού του γεγονότος. Οι αλλεπάλληλες δηλώσεις που γίνονται από τα κορυφαία στελέχη της, με επιμονή και επιθετικότητα, υποδηλώνουν το αδιέξοδο στο οποίο έχουν περιέλθει με αφορμή την έναρξη των γεωτρήσεων που άρχισε η Κύπρος και το Ισραήλ στο γνωστό θαλάσσιο οικόπεδο 12, εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Η ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή υφαλοκρηπίδας της Κύπρου, προκάλεσε τις κάθε μορφής ορέξεις της γείτονος. Πέραν αυτού όμως ανέδειξε για μια ακόμη φορά την έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού στις Διεθνής Συνθήκες, το Δίκαιο της Θάλασσας και τις σχετικές αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Ανοιχτά πλέον δεν κρύβει τις προθέσεις να διεκδικήσει περιοχές υφαλοκρηπίδας που δεν τις ανήκουν ούτε από γεωγραφικής, ούτε από νομικής πλευράς.

Αμφισβητεί η ισλαμική τουρκική ηγεσία, κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου που αφορούν την υφαλοκρηπίδα της και την υδάτινη και εναέρια στήλη της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης. Πρόκειται για μια ακόμη απέλπιδα προσπάθεια, ανακατανομής και αναδιανομής ρόλων και κυριαρχικών δικαιωμάτων προ όφελος των τουρκικών συμφερόντων.

Παρ’ όλα αυτά είναι η πρώτη φορά μετά το 1976 και την τότε ελληνοτουρκική κρίση, που οδήγησε ως γνωστόν στη λήψη προσωρινών μέτρων εκ μέρους του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, τα αφορούντα της διαδικασίας εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Είναι επίσης η πρώτη φορά που δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για συμφωνία Ελλάδας Κύπρου ως προς την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους. Για συμφωνία με λίγα λόγια που θα κατοχυρώνει τα κοινά θαλάσσια σύνορα. Προϋπόθεση βεβαίως για μια τέτοια συμφωνία είναι η αναγνώριση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ όχι μόνο στο Καστελόριζο αλλά και στη μικρή νήσο Στρογγύλη που βρίσκεται ανατολικά του.

Αυτό είναι φυσικό να μην το δέχεται η Τουρκία, οποία υποστηρίζει ότι τα νησιά που βρίσκονται στην περιοχή αυτή της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούν «ειδική περίσταση». Σαφώς αβάσιμο και παράτυπο σύμφωνα με τη σύμβαση του Δικαίου Θαλάσσης του 1982.

Το δέχεται ως τόσο η Κύπρος και αυτό είναι το σημαντικότερο, καθώς παίζει πλέον κομβικό ρόλο στην υπόθεση οριοθετήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά τις σχετικές συμφωνίες που υπέγραψε με Ισραήλ και Λίβανο. Η αναπόφευκτη αντανάκλαση των συμφωνιών αυτών είναι φανερό ότι αλλάζει συσχετισμούς και επαναπροσδιορίζει τις επιρροές. Απομένει να ισορροπήσει η εσωτερική κατάσταση σε Αίγυπτο και Συρία, ώστε να γίνει μια ψύχραιμη και ολοκληρωμένη συζήτηση με τις χώρες αυτές για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Κύπρου – Συρίας, Κύπρου – Αιγύπτου, Ελλάδας – Αιγύπτου. Συμφωνίες που είναι βέβαιο ότι θα επιχειρήσει να τορπιλίσει η Τουρκία.

Η επιτυχία ωστόσο του εγχειρήματος εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου στο οικόπεδο 12 και τα συνεπακόλουθα τεράστια οικονομικά οφέλη, θα συμβάλλουν στη δημιουργία νέων προσεγγίσεων. Ούτε η Αίγυπτος ούτε η Συρία θα θελήσουν να κλείσουν τα μάτια στη συσσώρευση πλούτου, που συνεπάγεται μια δική τους συμμετοχή σε ανάλογα προγράμματα.

Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, στην κυπριακή και κατόπιν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, καθώς και η ισχυρή διακρατική συσχετισμοί που θα δημιουργηθούν μέσω της εμφανούς στήριξης της ευρωζώνης – ΗΠΑ – Ρωσίας, αποτελούν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για τυχών τουρκικές ενέργειες σε βάρος των ελληνικών και κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Είναι κεφαλαιώδους σημασίας ο νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα στη ζωή, σύμφωνα με τον οποίο η Ελλάδα μπορεί να εφαρμόσει τη μέθοδο της μέσης γραμμής για συμφωνίες με παράκτια κράτη επί της εξωτερικής οριοθετικής γραμμής της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και την ΑΟΖ.

Η άλλη διάσταση των εξελίξεων σχετίζεται με τους τουρκοκυπρίους και το πιεστικό πλαίσιο που θα επιχειρήσει να τους επιβάλλει η Άγκυρα. Οι γνήσιοι τουρκοκύπριοι είναι βέβαιο ότι θα θελήσουν να αποκομίσουν οφέλη από την εξόρυξη των κυπριακών υδρογονανθράκων. Αυτό θα τους φέρει, εκ των πραγμάτων, αντιμέτωπους με τις κεντρικές επιλογές της ισλαμικής ηγεσίας στην Άγκυρα. Η δυσαρμονία αυτή χρόνο με το χρόνο θα αναδεικνύεται όλο και περισσότερο. Θα δημιουργούνται έτσι συνθήκες ώστε για επιστροφή στο καθεστώς των συνθηκών Ζυρίχης και Λονδίνου και για μια ειδική συμφωνία τουρκοκυπρίων με την κυπριακή κυβέρνηση στη Λευκωσία.